• Geschiedenis

    De publicatie van Dickens' werk in Nederland

    De firma van H.A.M. Roelanst aan de Lange Haven, Schiedam

    Exemplaar van de Dickens-editie

    Geillustreerde uitgaaf

    Exemplaar van de Geïllustreerde Uitgaaf

    De edities van H.A.M Roelants


    H.A.M Roelants richtte zijn uitgeversfirma op op 10 oktober 1849 in Schiedam aan de Lange Haven. Roelants was een veelzijdige uitgever die zowel werken van Vondel publiceerde als practische tijdschrijfen zoals De Kinderkleeding. En van de werken van Charles Dickens liet hij maar liefst 3 edities verschijnen in een tijdspanne van 17 jaar.
    De eerste van de drie was de zogenaamde Dickens-editie, volgens de prospectus van Roelanst met “ een helderen, duidelijke druk, stevig en duurzaam papier”, en van “een gemakkelijk formaat”. Dat blijk wel te kloppen: dichtgeslagen is een deeltje uit deze serie slechts 13 cm hoog en 8 cm breed, een bescheiden pocketformaat dus; en dat het papier duurzaam is, blijkt wel uit het feit dat ruim 100 jaar later rustig een exemplaar van deze editie bij de Universiteitsbibliotheek kan wordengeleend en mee naar huis worden genomen. De gehele serie was op een zelfde wijze uitgegeven als de Engelstalige Charles Dickens Edition, met een voorwoord van de auteur en op iedere rechterpagina een kop met een korte beschrijving van de inhoud van de bijbehorende passage. Elke roman werd uitgegeven in twee delen, die weer waren opgebouwd uit afleveringen van elk 64 pagina's; wie intekende voor de gehele serie (11 titles waren al aangekondigd in 1867) kreeg er gratis een omslag en een gravure op de pagina liggend tegenover de titelpagina. Deze serie liep nog toen in juni 1870 het bericht kwam van Dickens’ plotselinge overlijden. De necrologieën die toen in verschillende Nederlandse tijdschrijften en kranten verschenen tonen duidelijk aan dat de populariteit van Charles Dickens’ werken ook in Nederland inmiddels tot grote hoogte was gestegen. Zo werd in het Algemeen Handelsblad geschreven: “Het bericht [van Dickens' overlijden] ... zal ontsteltenis en droefheid verwekt hebben bij honderden onzer lezers, waarvan velen den dood van den grooten Engelschen schrijver als een persoonlijk verlies zullen betreuren.”
    In 1873 begon Roelants met de uitgave van een tweede editie van Dickens' werken terwijl de eerste nog liep: de Geïllustreede Uitgaaf, met de originele houtgravures van de Engelse illustrator F. Barnard. De lay-out van deze uitgave (kwartoformaat, twee kolommen per pagina en illustraties zowel midden op de tekstpagina's als op aparte bladzijden) was rechtstreeks overgenomen van de originele Engelstalige Household-edition van Chapman & Hall. Roelantsbedacht daarnaast nog ander manieren om Charles Dickens en zijn werk onder de aandacht te brengen - of uit te melken zo men wil: zo was er de speciale aabieding "Dickens' Scheurkalender voor 1879" en een 6-delige serie van Dickens' werken bewerkt voor kinderen door S.J. Andriessen.
    In 1882 verscheen uiteindelijk de zogenaamde Stuivers-editie van Dickens' Werken, zo genoemd omdat het bedag voor elk uitgeprint vel (Post/royaal octavo) 5 cent kostte.
    In 1884 verkocht Roelants zijn complete Dickens-uitgaven. Alle edities inclusief kopijrecht werden overgedaan aan de uitgevers Gebr. E&M Cohen voor het bedrag van ƒ29278, 62.
    We weten niet wat de reden is voor Roelant's besluit om al zijn Dickens-uitgaven slechts 2 jaar na het uitbrengen van de Stuivers-editie (en daarnaast nog werken van andere auteurs) van de hand te doen. Zeker is dat de uitgave van Dickens' werken Roelants bepaald geen windeieren heeft gelegd, getuige het commentaar over buitenlandse werken in de "Karakterschets" van H.A.M Roelants in de Hollandsche Revue:

    Deze laatste auteur zou eene afzonderlijke bespreking kunnen eischen, niet alleen omdat van Dickens dire verschillende uitgaven het licht zagen, maar ook om de fabuleuze getallen die er van verkocht zijn. Veilig mag worden aangenomen dat meer dan 180,000 deelen verspreid zijn, een cijfer, dat in ons land van vertalingen zeker ongekend en nog nimmer overtroffen is!

     

    Algemeen Handelsblad, 12 juni 1870

    Hollandsche Revue, juni, 1900, blz. 395